عملکرد دستگاه ادراری

دستگاه ادراری به عنوان یک واحد تصفیه کننده خون در بدن بکار می رود که مواد زائد و آب اضافی را بصورت ادرار از بدن خارج می سازد.

دستگاه ادراری از یک جفت کلیه، یک جفت حالب (که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برد)، یک مثانه و یک پیشابراه (که ادرار را از مثانه به خارج بدن می برد) تشکیل شده است و حفظ تعادل مایعات بدن را نیز بر عهده دارد.

دستگاه دفع ادرار شامل كلیه، میزنای، مثانه و مجرای دفع ادرار است.

اجزای تشکیل دهنده دستگاه ادرار

كلیه ھا اعضای اصلی دستگاه دفع ادرار ھستند. كلیه ھا در پشت معده و روده ھا به دیواره ی پشتی شكم چسبیده اند. به ھر كدام یک سرخرگ وارد و از آن یک سیاھرگ خارج می شود.

خون وارد شده به كلیه تصفیه شده و مواد غیر لازم و سمی آن گرفته می شود و خون تصفیه شده از طریق سیاھرگ خارج شده به قلب باز می گردد.

از ھر كلیه یک لوله به نام میزنای نیز خارج می شود این لوله مواد اضافی و سمی گرفته شده از خون كه ادرار نام دارد را درون كیسه ای به نام مثانه که در پایین شكم قرار دارد، می ریزد.

اندازه و وزن کلیه

ھر كلیه انسان حدود ۱۱ سانتی متر طول و ۶ سانتی متر ضخامت دارد. و وزن تقریبی آن حدود ۱۵۰ گرم است. بافت كلیه شامل دو بخش مركزی و محیطی است.

بخش مركزی ھرمی شكل است. قاعده ھر ھرم به طرف قشر كلیه و رأس آن به طرف مركز كلیه(لگنچه) است.

بخش قشری كلیه، بخش مركزی را در برگرفته است و در آن انشعابات سرخرگ ھا، سیاھرگ ھا و قسمت اصلی نفرون ھا دیده می شود.

نفرون چیست؟

واحد عمل یا تصفیه كلیه نفرون نام دارد. تمام اعمال كلیه توسط نفرون صورت می گیرد. ھر نفرون در واقع یک لوله سر بسته و ته باز طویلی است كه جدار آن از یک لایه سلول درست شده است.

سر نفرون شكل قیف و جسمک كلیوی نام دارد كه از یک پرده ی دو لایه خارجی به نام كپسول بومن و كلافه ی مویرگی به نام گلومرول ساخته شده است.

پلاسمای خون تحت تأثیر فشار خون، از صافی كپسول بومن عبور می كند و وارد مجرای آن می شود. این عمل را تراوش می گویند.

بسیاری از مواد مانند آب، گلوكز، اسیدھای آمینه وارد نفرون می شود اما جداره ی نفرون مواد لازم را دوباره باز جذب می كند این عمل از طریق انتشار و انتقال فعال صورت می گیرد اما مواد زاید و اضافی درون نفرون باقی می ماند كه به صورت ادرار وارد لگنچه كلیه می شود.

از ھر ۱۰۰ سی سی پلاسمایی كه وارد نفرون می شود ۹۹ سی سی آن دوباره بازجذب می شود و فقط ۱ سی سی آن به ادرار تبدیل می شود.

تشکیل ادرار

تشکیل ادرار نتیجه سه پدیده تراوش، بازجذب و ترشح مواد در نفرون هاست. حجم زیادی از مواد موجود در پلاسمای خون، با عبور از گلومرول به درون کپسول بومن تراوش می کند.

در دنباله لوله اداری بسیاری از این مواد بازجذب می شوند. بازجذب به صورت فعال و غیرفعال صورت می گیرد. بازجذب از هدر رفتن مواد مفید مانند گلوکز و سدیم جلوگیری می کند.

در طول لوله ادراری بعضی مواد مانند یون های هیدروژن و پتاسیم و بعضی داروها مانند پنی سیلین از خون گرفته و به داخل لوله وارد می شوند( ترشح) به این شکل ترکیب نهایی ادرار مشخص می شود.

کلیه ها از عوامل مهم تنظیم تعادل اسید – باز در بدن هستند. به این ترتیب که با کم و زیاد کردن دفع هیدروژن و دی کربنات، از اسیدی یا قلیایی شدن خون جلوگیری می کنند.

پس از تشکیل، ادرار توسط نای به مثانه می ریزد و دیواره مثانه کشیده می شود. اگر کشش دیواره مثانه به حد خاصی برسد گیرنده های آن تحریک می شوند و با ارسال پیام های عصبی به نخاع انعکاس تخلیه مثانه را فعال می کنند.

تعادل آب در بدن

تركیب خون دائما با خوردن مواد غذایی و دفع مواد تغییر می كند اما این تركیب نباید از حد معینی خارج شود. اگر تغییر زیاد باشد موجب مرگ سلول ھا می گردد.

كلیه ھا تنظیم محیط داخلی را بر عھده دارند. آب اضافی از طریق ادرار دفع می شود و مواد سمی خون مانند اسید اوریک، آمونیاک از طریق ادرار دفع می شوند. بنابراین كلیه ھا تنظیم كننده ی محیط داخلی بدن ھستند.

جهت اطلاع از قیمت کیسه ادرار مسافرتی کلیک کنید.