فرآیندهای دستگاه گوارش

از دهان گرفته تا روده بزرگ و مقعد، فرآیند‌های دستگاه گوارش انسان را می‌توان به مراحل زیر تقسیم کرد:

• بلع

• انقباض

• ترشحات

• هضم

• جذب

• دفع

بلع

بلع فرایندی است که طی آن توده غذایی آمیخته با بزاق و آنزیم‌های حفره دهانی به کمک چسبیدن زبان به کام وارد حلق شده و از آنجا به کمک مکانیسمی دقیق وارد مری می‌شود. حلق درگاهی است که به چهار بخش راه دارد. یکی از آن‌ها حنجره است. حنجره در هنگام بلع توسط دریچه‌ای به نام اپی‌گلوت بسته شده تا از ورود غذا به آن جلوگیری شود. از طرف دیگر حلق به بینی راه دارد که این مسیر هم با بالا آمدن زبان کوچک مسدود می‌شود.

انقباضات

دستگاه گوارش در سراسر لوله‌های خود توده غذایی را توسط انقباضاتی به جلو پیش‌ می‌برد و هضم مکانیکی مواد غذایی را انجام می‌دهد. گاهی این انقباضات شدید است که منجر به تخلیه توده غذایی از یک اندام گوارشی به اندام دیگر می‌شود که از جمله این تحرکات می‌توان به انقباضات ناحیه پیلوری در معده و تخیله توده کیموس به دوازدهه اشاره کرد. اما گاهی این انقباضات به آهستگی انجام می‌گیرد و هدف آن‌ها مخلوط کردن توده غذایی با شیره‌های گوارشی است. در کل دو نوع انقباض در لوله‌های گوارش اتفاق می‌افتد: انقباضات موضعی و انقباضات گوارشی یا پریستالیسی

ترشحات

در سراسر اندام‌های گوارشی غدد درون‌ریز و برون‌ریزی وجود دارند که آنزیم‌ها و اسیدهایی را جهت هضم و گوارش شیمیایی مواد غذایی به درون فضای گوارشی ترشح می‌کنند. اولین ترشحات دستگاه گوارش که هضم شیمیایی غذا را در دهان آغاز می‌کنند، ترشحات غدد بزاقی هستند.

مهم‌ترین اندام گوارشی در بدن انسان معده است که سلول‌های آن مخاط و اسید معده را ترشح می‌کنند که باعث گوارش شیمیایی غذا و تبدیل آن به یک توده تقریبا گوارش یافته به نام کیموس می‌شود. ترشحات دیگری از غدد کمکی دستگاه گوارش مانند کبد، پانکراس و کیسه صفرا به روده کوچک می‌ریزد که بیشتر در تجزیه و جذب مواد مغذی از کیموس نقش دارند. در سراسر دیواره دورنی دستگاه گوارش سلول‌هایی وجود دارند که مخاط ترشح می‌کنند و سطح دیواره داخلی را برای عبور توده غذا هموار می‌کنند، علاوه بر این از آسیب دیواره لوله گوارش در هنگام عبور غذا و ترشح آنزیم‌های تجزیه کننده نیز محافظت می‌کنند.

هضم

عمل هضم از هنگام ورود غذا به دهان آغاز می‌شود، زمانی که آنزیم‌های موجود در بزاق مانند آمیلاز کربوهیدرات‌های غذا را به قندهای ساده‌تر تبدیل می‌کنند. در معده هضم اصلی غذا صورت می‌گیرد، زیرا اکثر آنزیم‌های گوارشی در این اندام وجود دارند.

آنزیم‌های مختلف هر کدام وظیفه هضم و تجزیه مواد مختلف غذایی را بر عهده دارند. به عنوان مثال، پروتئازها تجزیه پروتئین‌ها، لیپازها تجزیه چربی‌ها و آمیلازها هضم کربوهیدرات‌ها را بر عهده دارند و آن‌ها را به قطعات کوچک تبدیل می‌کنند. در روده کوچک فرایند هضم ادامه می‌یابد و هر کدام از ترکیبات به اجزای کوچکتری برای جذب آسان‌تر تبدیل می‌شوند. به عنوان مثال کربوهیدرات به گلوکوز، پروتئین‌ها به اسیدهای آمینه و لیپیدها به اسید چرب و گلیسرول تجزیه می‌شوند. در لوله‌های گوارشی اسیدهای نوکلئیک به قند پنتوز، فسفات و بازهای نیتروژنی تبدیل می‌شوند.

جذب

هدف اصلی هضم مواد غذایی و تبدیل آن‌ها به مواد کوچک‌تر و ساده‌تر جذب آن‌ها توسط سلول‌های اپی‌تلیال و پرزهای سطحی روده کوچک است. مواد تجزیه شده و آماده جذب از سطح سلول‌های روده وارد خون یا سایر بخش‌های بدن می‌شوند. تقریبا تمام مواد غذایی قابل جذب، ۸۰ درصد از الکترولیت‌ها و ۹۰ درصد از آب، در روده کوچک جذب می‌شوند.

عمل جذب آب و لیپیدها در تمام طول روده کوچک اتفاق می‌افتد در حالی که، جذب پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها در ناحیه تهی روده از روده کوچک صورت می‌گیرد. نمک‌های صفراوی و ویتامین B۱۲ در قسمت انتهای درازروده جذب می‌شوند. زمانی که توده مواد غیر قابل جذب در انتهای روده کوچک به روده بزرگ منتقل می‌شوند، موادی نظیر سلولوز یا فیبرهای گیاهی، آب و میلیون‌ها باکتری در توده باقی‌ می‌مانند.

دفع

آخرین مرحله در هر چرخه گوارشی دفع مواد غیر‌قابل هضم از لوله‌های گوارشی است. دفع یا حرکات روده‌ای شامل حذف توده جامد یا نیمه جامد از مواد غیر قابل هضم از لوله‌های گوارشی است. در بدن انسان دفع در طول شبانه روز دو یا سه بار اتفاق می‌افتد اما بر حسب شرایط مختلف بدنی این تعداد ممکن است کاهش یا افزایش یابد.

جهت خرید کیسه کلستومی کلیک کنید.